nóż z Obiszowa

Opis zabytku

Żelazny nóż z kolcem do osadzenia rękojeści został odnaleziony w zasypisku budynku z tzw. korytarzykiem wejściowym w Obiszowie w 1998 roku (obiekt 21, wykop V/98, stan. 9).1

Rekonstrukcja

Skąpa ilość informacji na temat zabytku nie pozwala stwiedzić nic poza kształtem, wymiarami i tym, że widoczny na rysunku przekrój poprzeczny ostrza w 1/3 długości wydaje się być niesymetryczny. Być może jest to efekt jednostronnego kucia ostrza, niemniej efekt ten nie został uwzględniony w rekonstrukcji.

Długość rękojeści została ustalona na podstawie zdobionego drewnianego trzonka z Opola. Kształt przekroju poprzecznego rękojęści odbiega od owalnego wzorca, zdecydowanie przypominając bardziej prostokąt o zaokrąglonych rogach.2 Na dąb zdecydowałem się na podstawie jednego z zabytku z cmentarzyska w Sowinkach (grób nr 3) datowanego na okres 2. poł. X w. – początek XII w.3

Pochewka wzorowana jest na zabytku z Opola (nr. inv. 1292/55, ar 440, warstwa EII – 1 ćw. XI w.) utworzonym z prostokątnego płata złożonej na pół skóry. Wzdłuż dłuższego boku skóra połączona jest rzemieniem przewlekanym przez równoległe nacięcia tworząc ścieg prosty. Szew oddalony jest od krawędzi skóry dość znacznie, bo ok. 1 cm. Skóra zachowuje kształt lekko zwężającego się prostokąta, pomimo iż sam szew łukowato skręca w kierunku grzbietu złożenia skóry otaczając końcówkę ostrza noża tak jak to jest widoczne na wzorowanym zabytku.4,5 Dwa podłużne nacięcia służące do przewleczenia rzemienia do mocowania do paska odwzorowałem z pochewki z Ujścia. Znaleziono ją na majdanie grodu w poziomie datowanym na schyłek 3. ćwierci X stulecia.6

Rekonstrukcję noża wraz z rękojeścią wykonał Adam Gutowski używając żelaza, stali sprężynowej oraz dębiny, pochewkę zrobiłem ja ze skóry utwardzonej woskiem.

Zdjęcia i rysunki

 

Przypisy (patrz dział Literatura):
1 Baron et al. 1999, s. 275, Ryc. 5:b;

Przypisy inne:
2 Hołubowicz Włodzimierz, ‘Opole w wiekach X-XII’, Katowice 1956, s. 317, Rys. 139:1;
3 Krzysztowski Andrzej, ‘Noże z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Sowinkach pod Poznaniem – ze studiów nad typologią i technikami kowalskimi’, [w:] ‘Slavia Antiqua’, t. LXII, s. 304-348, Poznań 2019, s. 318;
4 Bukowska-Gedigowa, Gediga Bogusław, ‘Wczesnośredniowieczny gród na Ostrówku w Opolu’, Wrocław, 1986, Ryc. 24:3;
5 Hołubowicz Włodzimierz, ‘Z badań na Ostrówku w Opolu w 1955’, [w:] ‘Sprawozdania Archeologiczne’, t.III, s. 204-223, Kraków 1957, Ryc.1:4;
6 Kowalska Anna B., ‘Średniowieczne skórnictwo z pogranicza Wielkopolski i Pomorza w świetle znalezisk z Ujścia’ [w:] ‘Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria’, t. XIII, s. 145–174, Szczecin 2017, s. 153, Ryc. 9.1.